Monday, 23 December 2013

Zu (Alcohol)


Zu kan timi Alcohol hi minung kan ca hrang i si caah a ṭhathnemnak le santlaihnak a thlawm pinah siseh, taksa le thluak lei zong a buaibaiter i a hrawh khawh caah hin ralrin ngaingai a hau. 

“Beer tehna cu Zu a si ṭung lo,” tiah, kan ti ṭheo tawnmi hi cu a hmaanmi a si hrim lo. Zu kan timi Alcohol hi Beer ah 3-6%, Wine ah 10%, Port ah 20% le Spirit ah 40-50% zatuak tiah an telh dih hna. 

Vawleicungpi huap (international level) in taksa ca hrang din ah a poilo tiah ri an khiahning in zu ka ding seh tiah cun; Pure Ethanol an timi phun kha pa nih 60g le nu nih 30g naktam loin din khawh a si ve.

Kannih Chin miphun lakah hin zu a ṭhatnak hi chim hon i tim hmanh usilaw, kan taksa a kan hrawhning le kan zatlang nunphung a buaiter tuk ruangah hin fak a hlawh lo ngaingai ko. Zu nih minung hna a kan hrawhralning tlawmpal in zoh tuah hna usih:

Thluak leiah (Central nervous system effect):

Zu cu hon din le cangka khin thinlung ṭha a thawhter. Natein, zu nihcun thil duhnak, khuakhan lairel thiamnak, tuaktan thiamnak hna le thil ti huam duhnak thinlung hna kha a tlau/zorter khawh. Cun kan takpum chungah zu tam tuk a um a si ahcun taksa tha a derter i, thinphan thlalaunak a kan ngeihter; Patling, nutling a simi hna hi zu ruangah zeihmanh hngal kho ti lo le der ṭingṭiang tete in um hi a ol ngaite. Thinlung sum (control) khawhnak a neih lo ruangah zu din ahcun ziachiatnak, lih chim duhnak, le nu thil pa thilri chim hrehlonak (pamh) tehna kha a kan ngeihter khawh.


Zu hi nungak no minak iangngei zun uai bantuk in khin a zun ah uai (atama) tiang i chuahcanh a fawite. Hihi zu ṭih a nunnak bik cu a si. Zu tama i chuah rawh cang hnu ahcun harsatnak le chiatnak phunzakipte nih a kan tlak pinah, a donghnak kan can tawk cu thihnak kha a si ko. Thluak a buaibaiter i, mihrut ah a kan chuahcanter khawh fawn.

Thinlung leiah (cardio vascular system):

Taksa chunglei a lumsatter tawn ruangah thlan an chuak i, taksa lenglei tu cu a kik. Zu dingmi thladedua a ummi le ai filhhnawmhmi hna lebang cu a rauhhlante ah thinlung thiluh chuahnak kua fah le thinlung fahnak a phunphun zawtnak an nei tawn.

Paw chungril lei (Gastro-intestinal system)

Penṭawng (zing lufah hmangmi) zu tama cheukhat pawl hna cu zingah an luak a chuah tawn ruangah an luak tuk tawn, cun pawpi fahnak zong a nei ṭheo. Fak tuk in an luak an luak tikah cun hrom thisen lam a pem thlerter khawh i, thisen in an luak khawh rih. (Melory Wig’s Syndrom) Thin phin le thinro zawtfahnak tam u hi zu ruangah a si. 

Thin a ṭha lomi le cak lomi caah cun zu hi “Sivai” a si. Thisen rang nihhin zawtfahnak hrik pawl hna hi a kan venpiak i, a doh tawn hna. Zu nih thisen rang rianṭuan khul kha a nuarhter i, a kham ṭheo ruangah hin Zu dingmi hna cu zawtfahnak hrik nih bualceh deuh khawh hna i, thisen san zong a zualhmatter khawh rih ti a si.

Kal (Renal System)

Zu nihhin zun tamter len ko hmanh seh kan zun ah urate (Urea a chuah khomi) chuak dingmi kha a dan/kham ruangah kal fahnak a chuahter tawn.

Nupa Sinak leiah (Sex)

“Alcohol provokes the desire and takes away the performance” tiah Shakespare nih a chim tawn i, caknak le duhhuamnak (desire) lawng a ngei i, a taktak diriamhnak ram tiang a phan kho tawn lo tinak a si. Zu ding pa i a nupi cu mi rethei bik a si tawn i, a dongmatoi van chiat lebang ahcun an cinnak tiang a chuahter phah khawh.

Zu, kan timi Alcohol a rak ṭhat venak;

- Sii-ai siamnak le zan ih khawhnak
- Takpem, hmahnai, hliamhma rungrul hrik vennak le thianghlim tein ṭawlnak caah
- Thahri fah sichunhmi reh/damternak
- Chul a lian dingmi kha a dan ruangah a can lolio naupawi ding kha a venhei khawh

Zu hi a ṭhatnak nakin a ṭhatlonak a rak tam deuh ruangah siseh, zutama tiang i chuah ding zong ṭih a nung i, a ding bal lomi hna nih cun teh zong hman lo i din lo lawlaw um; a ding cangmi hna zong nih ngol ding le atama cangmi hna caah dinti lo nakding in i zohkhenhnak thlopbul kha a herh poimawh bikmi cu a si ko. Zu tama sinak sii-ai ṭha taktak mi cu Aisulfiram (Artabuse) hi a si.

(Theihternak: A cunglei ‘Zu’ kong hi Dr. Lianhlupuii (Puitei) nih “Hruaitu Arsi _ Quaterly Magazine, Vol.1, No. 2 ah a ṭialmi chungin lakchinmi a si - John Zilpici Cinzahh)

++++

No comments:

Post a Comment