Mary Fairchild Nun Chan Ngeih In Tlanhmi

Mary Fairchild

Tlaihhrem ruangah aa semmi le hrinmi – tlaihhrem fa cawmkenmi ka rak si!

Ngakṭahte ka si i, bawhte ka si lio in cawm dingin fa ah an rak ka lakmi ka si. Na nu cu nangmah an hrinnak ah nau cungin a thi i, nang tu hi na dam e tiah an ka chim tawn. Ka nu a thihnak cu keimah ruangah a si ti ka ruah tikah, hi vawleicung ka rak i sem vemi hmanh hi kaa chir i, a tlamtling lomi bantuk khin ka ruah tawn i, nun nuam lo le lungrethei tuk in ka nun cu hram ka rak thlak ve. 

Asinain a ka zohkhenhtu chungkhar hna nih cun an chungchuak fa bantuk tein dawtnak le duhsaknak thinlung he an rak ka cawmken i, Pathian sermi fanu na si ti hi an rak ka chim zungzalmi cu a si. 

Hi bia nih hin ka chungkhar dirhmun sining diktak in ka hngalh lio caan zongah khan ṭhawnnak thazaang thar a rak ka petu bik a si.

Cuti lungrethei le nun harsatnak he ka ṭhan ve ceomau lio cuahmah tiah cun, kan innpa tlangval pakhat nih kum ruk hngakchia ka si lioah a rak ka tonghtham. Ka nunnak hi zeitluk in hme a sunlawi lo tihi ka ruahning a zualhma khun cang. Ka nun harsatnak phunkip le ningzahnak ka philh khawh deuh hmanh maw tiah hin nichuak capo hna hi a caan ahcun ka sai ṭheo tawn.

Harsatnak Aa Hun Thuat

Kum 1986 ahkhan ka rak hrinthar i, ka nunnak ah chir awk a um bak lomi cu ka hrintharmi hi a si zungzal in ka thei. Pasal zong ka ngei i innchungkhar pangai dirhmun ka phan ve kho ka ti lio, caan rau lote ah ka pasal nih cun ruahlopi in a ka ṭhen tikah, ka nun hi lungdonghnak in a khat than i, a rawk dih ṭhan hoi cang.

1989 ah pasal dang ka hun ngei ṭhan. Kan chungkhar ah hngangamnak le lawmhnak a um lai pei ti nalakah a tirnak hmanh in khan kan buaining a zualhma deuh hoi ṭhan. Mahle mah i thahnawn duhnak thinlung tiang hna kha a caan ahcun ka rak ngei ṭheo tawn. Sihmanhsehlaw fanu pahnih nungak ka ngeih cang ruangah le Jesuh mualphotertu zumtu si lai kha ka duh lo ruangah ka rak i thahnawn lonak cu a rak si ko.

Hringtu Ka Nu A Rak Dam!

1989 thiam ahkhan, a ka hringtu ka nu kong tlawmpalte hi ka rak theihchapmi a um pah len. A thi cang tiah an rak ka chimhmi cu lih ṭawnṭok rumro kha a  si i, a rak dam peng ko. A rak ka hrin lio caan ahkhan kum 22 mi a rak si. Ka nu a nung timi le hmuh zong kaa rak i ruahchan ti lo. Asinatein, ka nu a dam rih ko a si ahcun ka ton hrimhrim lai timi ruahchannak thar ka hun ngei kho ṭhan. Asinatein, fa ah a rak ka latu le cawmkengtu ka chungkhar nih cun ka nu kong zeihmanh chimh cu a duh in an ka duh hrimhrim lo.

Cuticun, ka theih duhmi ṭha tein hngalhfian khawh nakding ah kum caan saupi chung kaa rak i zuam hnuah, biaceihzung (court) biachahnak bantuk in ka nu kong theih ding cun an ka hnatlakpi ve. 2003 ah khan, ka konglam chingchiahnak cungah ṭuanvo nawlngeitu (social worker) hecun hmaitonh tein khaandal pakhat ahcun kan ṭhuṭi. Ka hmai a ṭhumi nu nih cun, na nu na hmuhton ahcun na pa zong na theih a herh ve lai,” tiah a ka ti.

Thinlung Khuaitu Hmurka

Ka pa hi, cu ti ngai cun ka rak ruat thuk tuk theng bal lem lo. Ka nu leti’n hin tleirawl mino an si lio caan ah an rak i ngaizawng uar lai i, zan hnih khat hrawng maw an rak tli lai. Cuticun kei hi ka rak chuak i, an kum a rak no deuh tikah cun a ka zohkhenh kho dirhmun an rak dir lo ruangah kei hi ngakṭah cawmkennak hmun ah an rak ka chiah men lai timi phun khin ka hei i ruah tawnning cu a si. Cu ti khurkhua ka ruah len cuahmah lioah cun dinhdorhnak um bak loin khin, “Na nu cu tlaihhremmi a si...,” tiah a ka chimh colh. 

Ka theih duh bik le kaa ngeih hringhranmi ka nu kong le ka rak chuahsem ning kong ka hun theih bak ahcun, ka ngaihchiat le thinhan tuk ah hin ka cekne tiang khin a ka hlanh dih. A ka hringtu ka nu ka zaangfah tuk ning hi cu mu..! Cuticun lengah ka chuak zau i, ka nu ka ruah tikah ka zaangfah tuknak ah ka mitthli an hung tolh ziahmah. Mawṭaw chung ka hun luh tikah cun keimah le mah kaa zaangfah tuk hringhran ruangah ka ṭap i, ka ik thliahmah.

Ka nule pa cu thei kho ding hrimhrim in ka kawlhawl hna lai. Chungkhar ka ngei ve ko timi hi hmuh khawh hrim, kaa zuam lai tiah ruahchannak thar ngei bu tein, harsa taktak in kum tampi ka buaipi i ka rak nawr hna. Asinatein, ka thil theih duh bikmi cu, theihlo tein rak um hmanh a ṭha deuh dingmi kha a rak si. Theih thinlung nuam lo tihnung taktak khi a rak si. a ka chimtu nule nih khan bia dinhdorh ngei hleng lo bak in a ka chimh chap rih.

Tlaihhrem ruangah aa semmi le hrinmi – tlaihhrem fa cawmkenmi ka rak si!

Ka hngakchiat lio tein khan dawt lomi le sunlawinak a ngei lomi tiah zumhnak ka rak i ngeih tawn lengmangmi kha, atu ahcun cohlan duh loin um len hmanh ning law a si kho ti lo. Atu ahcun thil dik a sizia kha faing tein a lang cang cu teh – tiah atule tu sual tukforhnak nih a hun ka tlakbuat lengmang.

Mawṭaw chungah cun, ka lungfah tuk ah ka thi kho men ti tiang in kaa ruat. Hi vawlei cungah a rak nung lo ding, a dam lo dingmi le minung hawi sin zongah a tlong ve lo dingmi minung cu, tlaihhrem ruangah hi vawlei ahhin ka hun i semchuak ve. Dawtnak tel bak loin hrinmi fa ka si i, a rak ka hringtu mipa sual thisen cu atu ka nun sertu cu a si. Mi vanchia ti lawng hmanh si loin, mi thurhnawm, thisen thurhnawm aa nehmi ka rak si. Zeicah ah hme a semchuak lo ve dingmi minung hi ka rak chuahsem ve hnga? Tlaihhrem in a ka hringtu pa cungah teirul cham hi ka va duh hringhran dah!

Cu lio caan i ka thinlung ah bia pakhat a hung langmi cu: “Hi vawlei i na rak chuahnak hi Pathian khuakhannak zeihmanh aa tel lo, mi thurhnawm tuk na si. Na thurhnawmhnak vialte tlauter dih dingah na ti khawhmi sang bik cu pakhat lawnglawng a um, cucu na pumsa chungah a luangmi tlaihhremtu thisen fihnung vialte cu na banrek kha namte in aat law chuahter dih cikcek ko,” ti khi a si.

Atu caan i harsatnak le ningzahnak ka tonmi hi a luancia caan ka rak tonmi harsatnak vialte he hun cuaichun tikah cun, liamcia caan ka tonmi hna kha cu vanram tluk in rak i thim deuh awktlak in a nuammi an si. Tikah, mahle ma hi thahnawn lawng hi ka caah a ummi a si ko cang ti lawng hi ka ruahmi a si ve cang. Thih lawng hi ka caah a ṭha bik a si ko cang ti ka ruah lengmang hnu, a dong matoi ahcun, “Jesuh ta ka si cang. Ka nunnak hi keimah ta a si ṭung lo. A ngeitu nawl loin ka nunnak ka dih donghter ding cu a si kho lo,” tiah ruahnak fim ka hun pu i, ka lung a hung fim vuaimai ṭhan. Ka sining dik a tak cu thei cang ko hmanhning law, cu ka dirhmun in, zeiti hmanh in ka thih zongah ka nun zongah a tlau kho ding le ka chuah khawh hleinak ding lam zeihmanh a um ti lo. Thih bu i nundam sawh rih men bantuk ahkhin ka ruah.

Suimilam 15 hnuah cun hla phuahtu (composer) pakhat, ka hla phuahpiak dingin ka fialmi umnak lei panh in cun ka va kal. Ka dirhmun cu zeihmanh theihhngalhmi a rak ngei lo. Midang caah hla a phuahpiakmi hna cu a rak ka ngaihter.

Piano awdawh tummi ngai ziahmah bu tein cun ka ṭhu i, hlabia ka theihmi cu “...using and losing women..” ti hi a si. A mak ngaimi cu, cu hlabia tawite nih cun mahle mah zong i hngal huaha lo tiang khin ka lung a ka buaiter tikah, hla a chuahmi cu phit dingin ka au thluahmah. Ka khup le khup karlak ah ka lu cu kaa khun i ka to ko, donglo khur i a tla thluahmahmi bantuk ko khin ka ka thei.

Piano stool in cun a hung tho zau i, keimah cu a rak ka panh. “Zeibantuk thil dah a cang le na ton ti cu ka hngal lo. Asinatein, na chuah hlan in khan Pathian nih a rak in hngalh diam cangmi na si,” tiah a hung ka hlemh.

Cu lecangka cun, zumtlak taktakmi kutnem ziziaite nih a hun ka tlaih i, ka ton bal lomi daihnak thladem fianrial hmun le niceu dawh umnak hmun ah a ka cawi i a ka kalpi bantuk khin kaa hun i hngal thluahmah. Zei bia hmanh chim tam a hau ti lo. Cu kutnemte in a ka domhtlaitu cu Pathian kut a si ti kha theihhngalh khawhnak ka hun ngei kho colh.

Hmakhatte ah Jermiah 1:5, “Paw chung i kan ser hlanah kan hngalh i na chuah hlanah kan thianter cang..” timi Baibal cacang cu fiang taktak khin ka thinlung chungah cun a hung chuak i, ka hawinu lei cu ka hei zoh duak i “Ka zumh cang! Ka zumh taktak ngam cang e!” tiah lunglawm thanuam taktak in khin ka au.

Nunchan Ngei In Tlanhmi

Mah nile caan thawk in khan Pathian nih hin nun chan ngei tein – Zeimaw thil tuah ve dingin – hi vawlei ahhin a ka semtermi ka si ti kha ka hun i fiang. Ka chuahning cu zeitluk in a thurhnawmmi le fihnungmi va si ko hmanhsehlaw, Pathian nih cun a ka philh bal lo i a ka hngalh zungzal ko. Zeitik hmanh ah a ka kaltak bal hin lo ti kha ka theihfian chin lengmang cang. 

Cuticun Hostile Conception, Living with Purpose le God is faithful timi cauk phunphun tiang hna zong kha ka ṭial khawh hna. A tak in ka thil tehtonmi le ka testimony pawl hna cu minung tampi nih thluachuah an hmuh khawhnak caah Pathian nih a rak ruahkhanmi a rak si. Sullam ngei le a ruang ngei tein a nungdammi ka si i, nun hnawhchan ngei i a dammi ka si cang. Nun chan ngei i nunnak phundangte pek ka si ve ti kha keimah ah zumhnak ngettaktak in hram ai thla chin lengmangmi cu a si ko cang.

Cuti cun Pathian nih tlaihhrem ruangah lungrethei ningzak le mualphonak he a khatmi minung nunnak tampi sinah a thawngṭha bia chimphuang dingin a ka thlah i, a ka hman chin lengmang. Harvard mithiamsang pawl hmaika ah ka dir cang i, South Africa zongah sawmnak ka tong cang. Sunlawinak le nunchan ngei lo minung ah aa ruat tawnmi kha, United Nations tiangah biachim dingin sawmnak hna ka tong kho.

Kha ni lungrethei sivang le ningzak in mahle mah thahnawn duhnak tiang ka rak ngeih lio caan ahkhan lungdong in rak i that phah ning law, atu chun ni ah lawmhnak ka don dingmi Pathian nih a ka chiahpiakmi zozai hi ka hmu kho hrimhrim hna lai lo. Hna beidonghnak khurchung ah ka rak tan kha kum nga chung hrawng a rak si. Hna beidonghnak a thuh chin paoh le Bawi Jesuh ah hna beiseinak ropuizia a hngal chin khotu ah ka hun i cang kho ve cang.

Zungzal nunnak kan ngeih khawhnak dingah a mi hna a kan zalentertu cu ngaihthiamnak a si. Bawi Jesuh ruangah kan sual vialte cu ngaihthiam dih kan si. Cucaah cun, harsatnak a kan petu a ngaihthiam dih khotu cu Bawi Jesuh lawnglawng hi a rak si ko ti hi theihngal zungzal ko hna usih. #

A kan hringtu kan pale cu misual, mitlamtling lo, mihrut minga, zu ding sa ei le hawipa bantuk in santlaihnak a ngei lomi an si ko hmanh ah cu an tlamtlinlonak vialte hmuhpiak loin, upatnak pek le dawtnak he an nundam chung zohkhenh kha Pathian nih cawnter a kan duhmi cu a si. 

Cu a kan cawntermi kan tlamtlinh ahcun Pathian thluachuah cu kanmah ta an si lai. Vawleicung ah hin hringtu pa a hmu manh lomi le hringtu ka pa a si tiah a theihngal lomi le pa ti awk an ngei bak lomi an um lio caan ah hringtu kan pa nih nangle kei a kan nundam pimi le kan pawngte khua a kan sakpimi hi zeidang thil nakin a sunglawi deuhmi a sizia kha hngal cio usih. Kapahle lawng in pale dawt si loin thinlung taktak tein dawt le upatzia kha Pathian nih a kan zohpiak bikmi cu a si ko. A kan hringtu kan pale cio upat hmaizahnak pe zungzal ko hna usih. 

{Mary Fairchild hi on-line Pathian rianṭuannak leiah, mi hnabeidongmi pawl chanhchuahnak lei rian a tuanmi ahcun mi hlawhtling taktak a si. Amah le a rianṭuannak theihchap chin na duh a si ahcun christianity.about.com ah zoh vet e law}

(Theihternak: A cunglei cabia hi Lengzem thlatin chuak April 2014 ah Lalawmpuia Chinzah nih a tialmi kha aa tlakning in hun leh chinmi a si.)